Onvrijwillige zorg
In het kader van de Wet zorg en dwang (Wzd) zijn van alle cliënten alle doelen en ondersteuningspunten beoordeeld op onvrijwillige zorg. Daarbij wordt gekeken naar verzet en wilsbekwaamheid.
Indien er onvrijwillige zorg van toepassing is, bespreken de zorgcoördinator en gedragsdeskundige met andere deskundigen de evaluatie en afbouw aan de hand van het Wzd-stappenplan.
Dat geldt ook voor van vrijwillige zorg in de categorieën medicatie, insluiting en beperken van bewegingsvrijheid.
We merken dat sinds de invoering van de Wzd een continu proces van leren en verbeteren gaande is. Ook in 2023 hebben we verbeterstappen gezet en houden we doelen over voor de komende periode. Een weergave van onze thema’s.
1) registratie van onvrijwillige zorg
2) bewustwording bij de EMB-doelgroep
3) inhoudelijk goede stappenplan-besprekingen
4) betrokkenheid vergroten van cliënt, vertegenwoordiger en medisch specialist
5) doorlopend aandacht voor kennis en bewustzijn
2) Bewustwording bij de EMB-doelgroep
In 2023 bevat de meeste onvrijwillige zorg beperking van bewegingsvrijheid bij cliënten met een ernstig meervoudige beperking (EMB) op dagbesteding.
Dankzij de registratie wordt extra kritisch nagedacht of er alternatieven zijn voor de ingezette zorg. Soms levert dat kansen ter verbetering op. Tegelijk zijn sommige maatregelen ‘gewoon nodig’.
Twee voorbeelden:
1) Registratie van onvrijwillige zorg
Onderstaande afbeelding laat zien hoeveel en welke onvrijwillige zorg binnen de Rozelaar geregistreerd is in 2023. Vanaf begin 2023 is de geregistreerde onvrijwillige zorg ongeveer gelijk gebleven, terwijl we in 2022 dit elk kwartaal zagen toenemen. We concluderen dat de meeste onvrijwillige zorg daadwerkelijk geregistreerd is.
Tegelijk merken we dat kennis en bewustzijn van mogelijke onvrijwillige zorg nodig is, om niet te vanzelfsprekend bepaalde zorgacties uit te voeren. Dit werd bijvoorbeeld zichtbaar tijdens een externe audit: bij een steekproef op één van de cliëntdossiers bleek wel degelijk sprake te zijn van onzichtbaar verzet. Hiervoor moet het stappenplan dus worden ingezet.
Noodmaatregelen worden nog niet altijd als zodanig geregistreerd. Wanneer bijvoorbeeld bij fysieke agressie een vorm van fixatie wordt toegepast, wordt dit wel gemeld als incident, maar niet altijd als onvrijwillige zorg. Hier extra alert op zijn, is een aandachtspunt voor zowel begeleiders als gedragsdeskundigen. Ook de MIC-commissie heeft hierbij een signalerende rol.
3) Inhoudelijk goede stappenplan-besprekingen
Eens per 3 maanden organiseren we een gezamenlijke dag voor de ‘stappenplan-bespreking’ voor elke cliënt met onvrijwillige zorg. Daarvoor zijn de zorgcoördinator, gedragsdeskundige, en een niet-bij-de-zorg-betrokken collega aanwezig. Ook de Wzd-functionaris sluit aan. Deze bijeenkomsten worden gecoördineerd en gefaciliteerd door de beleidsmedewerker zorg.
Doordat we dit sinds september 2022 op deze manier organiseren, is er een positieve ontwikkeling wat betreft de stappenplan-evaluatie.
* Er is een duidelijke agenda opgesteld voor elke stappenplan-evaluatie.
* Er vindt een goede inhoudelijke bespreking plaats over de onvrijwillige zorg. Het is duidelijk dat de deelnemers weten wat de bedoeling is van de evaluatie.
* De onvrijwillige zorg is opgenomen in de Ondersteuningsplannen en op juiste manier vastgelegd.
* Het proces rondom de stappenplanbesprekingen verloopt goed en kan deels digitaal of schriftelijk plaatsvinden.
* Wel dient het vastleggen van de evaluaties verbeterd te worden.
4) Betrokkenheid vergroten van cliënt, vertegenwoordiger en medisch specialist
Een belangrijk aandachtspunt is de rol van de cliënt en cliëntvertegenwoordiger bij de evaluaties van de onvrijwillige zorg. Tot nu toe is vaak onduidelijk of de onvrijwillige zorg ook met hen besproken en geëvalueerd is.
Er dient een medisch deskundige betrokken te worden bij de beoordeling van zorg in de categorieën medisch-therapeutisch handelen, insluiting en beperking van bewegingsvrijheid. Dit speelt met name binnen de dagbesteding. Het gaat dan om de vraag of het gedrag mogelijk een medische oorzaak heeft die behandeld kan worden, waardoor onvrijwillige zorg wellicht niet nodig is. Voorheen was deze betrokkenheid lastig te organiseren. We hebben intern besproken wanneer we onze verpleegkundig specialist hierbij kunnen betrekken. In de uitvoering is dit nog niet toegepast.
5) Doorlopend aandacht voor kennis en bewustzijn
Op de Rozelaar Academie is een collectie aangemaakt met thema ‘onvrijwillige zorg’, waar korte informatiefilmpjes en andere hulpmiddelen te vinden zijn. Gedurende het jaar worden via Intranet regelmatig verschillende aspecten van de Wzd onder de aandacht gebracht. Dit blijven we ook in 2024 doen.
Voor het vastleggen van de evaluatie, willen we een instructiefilmpje of handleiding maken, om zo de zorgcoördinatoren te ondersteunen bij de verantwoording in het cliëntdossier. We blijven het gehele proces rondom onvrijwillige zorg regelmatig evalueren.
Bevindingen van externe betrokkenen
Bovenstaande thema's worden herkend door de Wzd-functionaris.
De Wzd Cliëntvertrouwenspersoon heeft in 2023 opnieuw alle woonlocaties bezocht en ook de dagbestedingslocatie aan de Rozenstraat. De locatiebezoeken dragen bij aan de bekendheid van haar rol.
In 2024 hoopt zij zich ook in de Cliëntenraad te presenteren.
De Wzd Cliëntvertrouwenspersoon ervaart op de locaties een fijne sfeer en welkome ontvangst.
Ze signaleert dat niet alle medewerkers goed op de hoogte zijn van de Wzd. Ze heeft in één concrete kwestie ondersteuning geboden.
Ga verder naar Cliënttevredenheid
Ga terug naar Individuele zorg en begeleiding
Ga terug naar Kwaliteitsbeeld 2023
Lees hieronder het verhaal over kwaliteit door de ogen van de RvT
Ook binnen de RvT is er focus op kwaliteit
Bij het bewaken van de kwaliteit van de zorg is een belangrijke rol weggelegd voor de Raad van Toezicht (RvT) van de Rozelaar. Binnen de RvT is er een aparte commissie die zich bezighoudt met kwaliteit en veiligheid.
Deze commissie wordt gevormd door RvT-leden Tanny Gunter en Bernhard Kok.
Het verhaal van de RvT staat in ons magazine erbij:
(januari 2023)
Lees al onze magazines hier:
Heel haar werkzame leven werkte Tanny in de zorg, veelal in management- en bestuursfuncties. Tot 1 november jl. was ze bestuurder bij Stichting Parousi. Nu is ze gepensioneerd. “Vanwege mijn ervaring in de zorg werd ik vijf jaar geleden door de Rozelaar gevraagd voor een rol in de Raad van Toezicht. Het was op voordracht van de cliëntenraad, waar ik ook gesprekken mee had. Dan kwam ik vervolgens in de Rozerie en riep een deelnemer: ‘Ja, jou heb ik gesproken en nu ben je hier!’ Ook als toezichthouder is dat het mooiste, het directe contact met de mensen waar je het voor doet.”
Bernhard is eigenaar van een bureau dat zich richt op werving en selectie, onder meer in de zorg en het onderwijs. “Daarbij ben ik vaak betrokken bij bestuurswissels. Daarnaast ben ik commissaris geweest bij een woningcorporatie. Ik vind het leuk om iets te kunnen betekenen voor m’n eigen woon- en leefomgeving. Mooi om dat bij een organisatie te doen waar de christelijke identiteit belangrijk is en waarbij je het gevoel hebt: dit doet ertoe.”
Als toezichthouders vormen Bernhard en Tanny samen de commissie kwaliteit & veiligheid. Hoe verhoudt deze commissie zich tot de Raad van Toezicht? “De commissie is er onderdeel van”, benadrukt Bernhard. Alle RvT-leden zijn integraal verantwoordelijk voor alle thema’s. Tegelijkertijd brengt iedereen eigen expertise in. Zo is er ook een commissie financiën. Een aantal dagen voor elke RvTvergadering, die zes keer per jaar wordt gehouden, komen we als commissie bijeen. In de commissievergadering zoomen we met Philip (bestuurder van de Rozelaar, red.) wat meer in op details, we spreken zaken grondiger door. Wel is het belangrijk om de hoofdlijnen daarvan ook te delen in de RvT-vergaderingen.”
Maar hoe toets je nou de kwaliteit van de zorg als toezichthouder? En wat is dan goede zorg? “Er is wet- en regelgeving en het landelijke kwaliteitskader gehandicaptenzorg”, geeft Tanny aan. “Dat is het grote kader, de invalshoek waar vanuit we kijken. En we ontvangen van Philip managementrapportages, waarbij we kunnen inzoomen op kwaliteit en veiligheid.”
“Daarnaast zie je kwaliteit ook terug in tevredenheidsonderzoeken onder cliënten, verwanten en medewerkers”, vult Bernhard aan. En het gaat om gevoel. Daarom vinden we het belangrijk om mensen in de organisatie te spreken. We bezoeken minimaal een keer per jaar een vergadering van de cliënten-, verwanten- en ondernemingsraad. En we eten graag mee op een van de woonlocaties.” “Als je mee-eet, ben je echt gast”, glimlacht Tanny. “De bewoners vinden het geweldig om over van alles en nog wat te vertellen. Over waar ze trots op zijn, maar ook over de keuken die nog niet vervangen mag worden. Je leeft anderhalf uur met zo’n groep mee en pikt zoveel signalen op. Daar destilleren wij weer een boodschap uit. Ook zie je hoe identiteit beleefd wordt. Prachtig om te zien als bewoners een stukje uit de Bijbel lezen of een gebed doen. Ook dat is voor de Rozelaar kwaliteit.”
Als het gaat om de uitdagingen op het gebied van kwaliteit, dan stipt Bernhard het personeelsvraagstuk aan. “Het vinden van goede medewerkers, aansluitend bij de identiteit, zal steeds meer onder druk komen te staan. Daarnaast zijn we vanuit de Triple C-methode steeds meer gericht op hoe de cliënt zich kan ontwikkelen en het gewone leven kan ervaren. Dat vraagt maatwerk en specifieke competenties van medewerkers.”